30 Kasım 2018 - İzmir

Sonuç Bildirgesi

Mevcut Durum

Bildiğiniz gibi Ruh Sağlığı Yasa Teklifi, Ruh Sağlığı Yasa Hazırlık Komisyonunda görüşüldü ve Meclis’e gönderildi. Gönderilen metin, Ruh Sağlığı Hizmeti veren meslek örgütleri üyelerinin geri bildirimlerini de içermektedir. Bir önceki metinle karşılaştırıldığında, çok açık bir biçimde dile getirilen olumsuz yanlar ayıklanmış gözükmektedir. Örneğin, “psikolojik müdahalenin tıbbi müdahale” olarak görülmesi, Psikiyatristlerin hiç terapi eğitimi almadan terapist olabilmeleri, ruh sağlığı hizmetinin bir ekip tarafından ve bir Psikiyatrist’in liderliğinde verilmesi koşulu gibi, bazı kriterlerin ortadan kaldırıldığı izlenimini vermektedir.

Türk Psikologlar Derneği’nin ve Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’nin bu tür değişiklikleri sağlamak için çok çaba harcadıkları bilinmektedir.

Ancak metin dikkatli okunduğunda, Yasa Metninin eski ruhunu koruduğunu, bir Ruh Sağlığı Yasa metninin kapsaması gereken birçok önemli temayı içermediğini, aksayan ve eksik olan temel konuların ileride “yönetmelik ve yönergelerle” ele alınacağını görüyoruz. Bu yönetmelik ve yönergelerin hangi otorite ve örgüt tarafından yönlendirileceğini artık çok net tahmin edebiliyoruz. Bir yıl boyunca karşı çıkılamayan yasaya, işin içine devlet kurumları tüm ağırlığı ile girdiğinde hiçbir şekilde karşı çıkılamayacaktır. Bu konu, yasa metninde sağlama alınmalıdır.

Kısaca netleştirecek olursak; Yasada netleşmeyen ve çalışma gerektiren, özellikle mesleklerin tanımları, standartları ve yetkinliklerle ilgili, psikoterapi de dahil olmak üzere önemli konuların Ruh Sağlığı hizmeti veren meslek örgütleri tarafından oluşturulacak bir Akreditasyon Kurulu tarafından belirleneceği yasa metninde netleştirilmelidir. Böylece önemli düzenlemelerin meslek örgütleri tarafından yapılacağı garanti altına alınmış olur.

RSY 2. ÇALIŞTAYI ve AMACI

Mayıs ayı sonunda İstanbul’da gerçekleşen RSY 1. Çalıştayında hizmet alan ve hizmet verenler açısından tasarının eksik yönleri tartışılmış ve bir sonuç bildirgesi hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılmıştır. Gerek yukarıda altı çizilen hassas konular, gerek bütün paydaşların eksiksiz katılımı ve bazı olmazsa olmaz konuların tartışılabilmesi hedeflenerek 2. Çalıştayın İzmir’de yapılması ve mevcut taslağın yeniden düzenlenmesi için çaba sarf etmeye devam edilmesi kararlaştırılmıştır.

Yasa sürecinde Ruh Sağlığı alanıyla ilişkili temsiliyeti artırmak ve uzlaşmayı sağlamak için ilgili sivil toplum kuruluşları ısrarla davet edilmişlerdir. Mevcut yasadan şikâyeti olmayan ya da memnun olan ve daha iyi bir RSY yapılabileceğine inanmayan dernekler katılmakta tereddüt etmişler ya da iki gün kala sebep göstermeksizin çekilme beyanında bulunmuşlardır.

SONUÇ

Davet edilen derneklerin bazılarının katılmadığı/katılamadığı,  ancak üyelerinin ve meslek mensuplarının ısrarla katılmaları ve 1. Çalıştaya katılamayan bazı dernek ve uzmanların 2. Çalıştayda yer almaları sayesinde verimli bir çalışma gerçekleştirdik. Günün sonunda katılımcılar ve temsilciler bilgilendiler ve yasaya dair eleştiri, öneri ve dileklerini dile getirdiler.

YOL HARİTASI

Ruh Sağlığı Yasa Hazırlık Komisyonu oluşturduğu metni Meclise yollamıştır. Yasa mecliste konuya çok yabancı milletvekilleri tarafından ele alınacaktır. Muhtemelen de, sonucu ideal bir ruh sağlığı yasasına ulaşma arzusu değil, politik kaygılar veya bambaşka niyetler belirleyecektir. Bu nedenle, yasa metni tüm önemli konu ve temaların nasıl ele alınacağının ve yönetileceğinin ilkelerini netleştirmelidir. Bu bir dönüşüm ve ideal bir RSY’nın ortaya çıkması ve daha geniş katılımlı bir çalışma için tekrar şans verme kararıdır.

Bu dönüşüm Meclis’teki süreçle gerçekleşemez. Bu ancak iki yolla gerçekleşebilir:

• Ya komisyondaki meslek örgütlerinin yasa teklifini geçici olarak askıya alırlar ve birlikte revize ederler
• Ya da derneklerin ön yargılarını bırakıp üyelerinin, ruh sağlığı hizmeti alanların ve ülke ruh sağlığı ihtiyacını öne alarak ortada bir yerde buluşarak birlikte yasayı yeniden ele alırlar.
• Türk PDR Derneği, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği, Çift ve Aile Terapileri Derneği tabanları yasayı yeniden gözden geçirebileceklerini dile

Meslek örgütleri, oluşturdukları Akreditasyon Kurulunun kapsamı içinde çalışarak, diğer meslek örgütlerinin “ayağına basmadan” kendi üyelerinin çıkarlarını sağlama alabilir.

Kısacası:

• Ruh Sağlığı Yasası görüşmeleri geçici olarak askıya alınırsa, meslek örgütleri bir araya gelir ve bir çalışma planı yapabilir
• Ya da RSY Platformu ihtiyaca cevap verecek alternatif bir RSY Taslağı hazırlayıp önce paydaşlara açar, sonra kamuoyuna ve akabinde meclise başka bir siyasi kanaldan sunabilir.

Bu planın ana hatlarını aşağıdaki aşamalar oluşturabilir:

• Ruh Sağlığı Hizmetini uzun zamanlardır oturtmuş ülkelerin yasaları gözden geçirilir. Bunların içinde “gelişmekte olan” ve bize benzeyen ülkeler de incelenir. Mevcut yasa çalışmasının önemli eksiklerinden biri, bu çalışmanın yapıldığına dair hiçbir işaret vermiyor olmasıdır.
• Akreditasyon: Bu çalışmanın önemli parçası olup söz konusu ülkelerde akreditasyon sisteminin nasıl çalıştığını ve yönetildiğini anlamak olmalıdır.

Bu konuda araştırma yapmak, bilgi toplamak ve Akreditasyon Kurulunun kuruluşu ve çalışma ilkelerini yazmak için bir meslektaşımız görev aldı. Bu konu kısa bir süre içinde rapor halinde RSY Çalışma Gurubu Eşgüdüm Yönetimine ulaştıracaktır.

• Bunun yanında Akreditasyon Kurulunun ilgili devlet kuruluşlarıyla ilişkilerinin nasıl düzenleneceği de raporda yer alacaktır.
• Psikoterapi konusu tüm ayrıntılarla ele alınmalı, özellikle standartlar ve yetkinliklere ağırlık verilmelidir. Bu konuda tüm meslek örgütlerinin görüşleri alınmalı ve müşterek bir plan hazırlanmalıdır. Bu konuda deneyimli bir akademisyen meslektaşımız tarafından bir komisyon kurularak rapor hazırlanacak. Bu rapor makul bir süre içinde komisyon RSY Platformu Eşgüdüm Yönetimine iletilecektir

• RSY Çalışmasına ilerde hangi kriterle kimler katılabilir? Nasıl katılır?

Örneğin; Ruh Sağlığı alanında var olan meslek kuruluşları, STK‘lar, ilgili Kamu Kuruluşları Temsilcileri (katkı veren veya gözlemci), Hukukçular ve ilgili meslek gruplarından danışmanlar.